انسان

فصل نامه اى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى پاييز 1393

قاسم امجديان[1]

عسگر ديرباز[2]

چكيده

در نوشتار پيش رو پس از اشاره به معناى مرگ و اقسام آن، رويكردهاى گوناگون درباره علت مرگ انسان به منظور فهم علت حقيقى مرگ طرح شده و از اين رهگذر دو ديدگاه ابن سينا و صدرالمتألهين مورد تطبيق قرار گرفته تا روشن شود كدام ديدگاه در بيان علت حقيقى مرگ، صحيح و بر حق است. ديدگاه ابن سينا كه علت حقيقى مرگ را ضايع شدن اعتدال مزاجى به واسطه استيلاى حرارت غريزى بر بدن مى داند با سه انتقاد صدرالمتألهين روبه رو شده است. صدرالمتألهين به استناد اين اشكالات ديدگاه ابن سينا را مردود مى شمارد و اعتقاد دارد كه علت حقيقى مرگ كمال نفس انسان و روى گردانى نفس از بدن است. نگارندگان با بررسى اشكالات صدرالمتألهين و نيز نقد ديدگاه او، به اين نتيجه رسيده اند كه علت حقيقى مرگ همان برهم خوردن اعتدال مزاجى و ضايع شدن بدن است و ديدگاه صدرالمتألهين بيشتر متناسب با مرگ ارادى است، نه مرگ طبيعى.

كليدواژه ها: انسان، مرگ، مرگ طبيعى، ابن سينا، صدرالمتألهين.

فصل نامه اى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى پاييز 1393

جعفر انوارى[1]

چكيده

موضوع جبر و اختيار انسان يكى از مهم ترين موضوعات در قلمرو تفسير و فلسفه به شمار مى رود كه در گذر تاريخ، همچنان مورد پژوهش انديشمندان بوده است. برخى از آنان انسان را موجودى مجبور پنداشته اند، ولى جمهور آنان بر ديدگاه اختيار انسان پافشارى دارند. آيات قرآن نيز به دو دسته تقسيم مى پذيرند: دسته اى جبرنمايند و دسته اى ديگر به گونه اى روشن اختيار را ثابت مى كنند. فيلسوفان براى اثبات ديدگاه اختيار، از ادله عدالت و حكمت الهى بهره گرفته اند. در اين ميان ديدگاه اختيار با چالش هايى روبه رو شده كه بارزترين آنها مسائل مربوط به قضا و قدر و علم پيشين الهى به افعال اختيارى انسان است كه برخى در برابر آنها با اظهار عجز از پاسخ و پذيرش ايراد، ديدگاه جبر را برگزيده اند. از سوى ديگر در گفتار مفسران و فيلسوفان پرشمارى نيز اين موضوعات به گونه اى صحيح تبيين يافته و سخن مخالفان در بوته نقد نهاده شده است. بدين ترتيب پايه هاى ديدگاه اختيار انسان استوار مانده و هرگونه غبار ايراد و اشكال از چهره اين ديدگاه برطرف شده است.

كليدواژه ها: انسان، جبر، اختيار، قضا، قدر، علم پيشين الهى، قرآن، فيلسوفان.