عليرضا اسعدي

عليرضا اسعدي / استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی        Asaadi@isca.ac.ir
چکیده
فلاسفه اسلامی در آثار خود در موارد زیادی به آیات قرآن کریم استشهاد کرده و از آنها بهره گرفته‌اند. ازاین‌رو این پرسش مطرح شده که کاربرد دقیق آیات در متون فلسفی چیست و آنها چه نقشی ایفا می‌کنند. این مسئله‌ای است که برخی خاورشناسان قرآن‌پژوه نیز به آن اهتمام ورزیده و در آثار خود به آن پرداخته‌اند. ازجملة آنها الیور لیمن در کتاب «دانشنامه قرآن کریم» است. این مقاله به روش توصیفي ـ تحلیلی به بررسی دیدگاه وی پرداخته و نشان می‌دهد که علی‌رغم درستی این ادعای لیمن که نقش آیات در آثار فلسفی با هم متفاوت است، اما برخی از کارکردهایی که وی ترسیم کرده مقرون به صحت نیست و شواهد او از اتقان کافی برخوردار نمی‌باشد.
کلیدواژه‌ها: فلاسفه، قرآن کریم، اولیور لیمن، دانشنامه قرآن کریم، خاورشناسان، فلسفه اسلامی.

سال شانزدهم، شماره اول، پياپي 61، پاييز 1397

عليرضا اسعدي / استاديار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي     a.asadi@dte.ir
دريافت: 25/07/96                  پذيرش: 19/04/97

چکیده
در آیات و روایات متعددی از عالم قبر و عذاب و ثواب انسان در آن سخن رفته است. ازاین‎رو دانشمندان مسلمان به تبیین آنها پرداخته و بالطبع، هریک از متکلمان، فیلسوفان و مفسران براساس مبانی خاص خود تبیین متفاوتی ارائه کرده‎اند. از جمله صدرالمتألهين، حکیم و مفسر دانشمند در مواضع متعددی از آثار خود ضمن بیان حیات‌های چهارگانه انسان، تبیین جدیدی از حقیقت قبر به دست داده و عذاب و ثواب قبر را نیز به دو گونه تبیین کرده است: تبیین مبتني بر تمثل اخلاق و اعمال و رفع حجب و نیز تبیین مبتنی بر ادراک وهمی‌عذاب و ثواب. در این مقاله تلاش می‎شود ضمن گزارش تبیین‌های صدرایی و مبانی او، دیدگاه او با برخی آموزه‎های دینی در این زمینه سنجیده شود. نتیجه اینکه تبیین‎های صدرایی از عناصر آموزه دینی معاد، هرچند می‌تواند پاسخ‎گوی برخی شبهات باشد، با در نظر گرفتن ظواهر دینی، نیازمند تأملات بیشتر و مطالعات دقیق‌تری است.
کلیدواژه‌ها: صدرالمتألهين، قبر، ثواب قبر، عذاب قبر، حکمت متعالیه.

سال دهم، شماره سوم، بهار 1392، 91ـ113

عليرضا اسعدى¹

چكيده

استكمال نفس از ديدگاه دين و فلسفه امرى پذيرفته شده است. آنچه در اين ميان بحث انگيز است، چگونگى استكمال نفس مجرد است. در فلسفه، علم و عمل را از عوامل استكمال نفس مى شمارند؛ اما پرسش اين است كه اين دو چگونه به استكمال نفس مى انجامند. افزون بر اين آيا استكمال نفس پس از مرگ نيز ادامه مى يابد؟ و اگر آرى چگونه؟ اين مقاله در پى تبيين فرايند استكمال نفس از ديدگاه ملّاصدرا و پاسخ به پرسش هاى پيش گفته است. در اين مقاله براى پاسخ به اين پرسش ها ربط و نسبت صور معقول با نفس و نيز كيفيت ارتباط نفس با عقل فعال بررسى شده است. ملّاصدرا در نحوه استكمال نفوس پس از مرگ، چگونگى استكمال اقسام نفوس را بررسى كرده است.

كليدواژه ها: ملّاصدرا، استكمال نفس، استكمال علمى نفس.