فصلنامهاى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى پاييز 1395
عليرضا كهنسال / استاديار گروه فلسفه و حكمت اسلامى دانشگاه فردوسى مشهد kohansal-a@ferdowsi.um.ac.ir
امير راستين / دانشجوى دكترى حكمت متعاليه دانشگاه فردوسى مشهد rastinamir@yahoo.com
دريافت: 11/2/94 پذيرش: 17/3/95
چكيده
در نگاه فيلسوفان مسلمان، همواره مجردشناسى و فرشتهشناسى دو موضوع متلازم بوده و مجردات بر فرشتگان تطبيق داده شدهاند. حكما از سويى با توجه به شواهد متعدد نقلى مؤيد تجرد فرشتگان، قائل به تجرد آنها شدهاند و از سوى ديگر، با نگاه به الگوهاى مختلف هستىشناسانه خويش، ضمن تبيين جايگاه مجردات در اين نظامها، فرشتگان را با همين موجودات مجرد، مطابق دانستهاند. در اين نوشتار نخست با تعريف موجود مجرد، بيان اقسام آنها و ويژگىهايشان، تصويرى اجمالى از مجردشناسى فلسفه اسلامى ارائه مىشود و سپس با بيان نصوص دال بر تطبيق فرشته بر مجرد توسط فلاسفه بزرگ مسلمان، اصل تحقق اين تطبيق تأييد مىگردد. داورى نهايى، حاكى از آن است كه روىهمرفته و با توجه به ويژگىهاى مشترك ميان فرشته و مجرد، چنين تطبيقى تأييدپذير است و ديگر بار، مطابقت عقل و شرع به اثبات مىرسد؛ اگرچه در تطبيق افراد جزئى فرشته بر مصاديق خاص مجردات، بايد جانب احتياط را رعايت كرد.
كليدواژهها: فرشتگان، مجردات، تطبيق فرشته بر مجرد، فلسفه اسلامى، ويژگىهاى مشترك.
