سال هفدهم، شماره اول، پياپي 65، پاييز 1398
زینب درویشی / دانشجوی دکتری فلسفه و كلام اسلامي دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم zb_darvishi@yahoo.com
محمدحسین ایراندوست / استادیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم mohirandoost@gmail.com
حسن معلمی / دانشیار دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام info@hekmateislami.com
دريافت: 27/10/97 پذيرش: 08/02/98
چکيده
تحلیل و بررسی معقولات ثانی از گذشتۀ دور در میان فیلسوفان مطرح بوده است. معرفت‌شناسی مفاهیم فلسفی به بررسی نحوه انتزاع این مفاهیم می‌پردازد و در نوشتار حاضر، با روش توصیفی ـ تحلیلی، معرفت‌شناسی مفاهیم فلسفی در اندیشه علامه طباطبائي و آيت‌الله مصباح واکاوی شده است. از رهگذر این جستار مشخص می‌شود که علامه طباطبائي نخستین فیلسوفی است که نحوه انتزاع مفاهیم فلسفی از جمله مفهوم وجود و عدم را مطرح ساخته است. به باور وی، مفاهیم فلسفی با بهره‌گیری از علم حضوری انتزاع می‌شوند. آيت‌الله مصباح برخلاف علامه طباطبائي، علم حضوری و تجربه درونی را برای انتزاع هریک از نخستین مفاهیم فلسفی کافی نمی‌داند، بلکه معتقد است که علاوه بر آن باید با هم مقایسه شوند و رابطه خاصی میان آنها در نظر گرفته شود. به باور آيت‌الله مصباح، روش علامه طباطبائي در انتزاع مفاهیم فلسفی از عمومیت برخوردار نیست.
کلیدواژه‌ها: معرفت‌شناسی، مفاهیم فلسفی، معقولات ثانی، علامه طباطبائی، آيت‌الله مصباح.
