سال شانزدهم، شماره اول، پياپي 61، پاييز 1397
زهرا پورروستائی اردکانی / سطح 2 حوزه علميه فاطمه الزهراء علیها السلام اردكان zhrprst@gmail.com
جواد پورروستائي اردكاني / استاديار دانشگاه يزد pourroustaee@yazd.ac.ir
دريافت: 17/08/96 پذيرش: 21/03/97
چكيده
از مشهور‌ترین ادلهای که اندیشمندان اسلامی از جمله شهید مطهری در مقام اثبات وجود خداوند اقامه کرده‌اند، برهان شبه‌فلسفی نظم است. شهید مطهری در تقریر این برهان، با تمسک به حساب احتمالات، نظم ناشی از علت غایی را اثبات مي‌كند و آن را واسطۀ اثبات خدا برای جهان طبیعت قرار می‌دهد. به اعتقاد وی، نظم ناشی از علت فاعلی (صِرف این نوع نظم)، نمیتواند خدا را اثبات کند و تأکید می‌کند که برهان نظم به علت فاعلی مربوط نیست. وی ضمن انتقاد از بیان متکلمانۀ برهان نظم، بیاني حکیمانه از آن ارائه می‌دهد و با دقتي ويژه برهان هدایت را از برهان نظم جدا می‌کند. او تقریر برهان نظم را بر اساس اصول مورد قبول علمای قدیم نیز توضيح مي‌دهد و آن را ناتمام می‌داند. در اين پژوهش كوشيده‌ايم با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی برهان نظم از دیدگاه شهید مطهری بپردازيم تا با استناد به مبانی فکری آن استاد در مجموعه آثارش، برخی ابهامهای مطرح در مقدمات، مبانی، تعاریف و تقریر وی را برطرف سازيم.
کلیدواژه‌ها: شهید مطهری، برهان نظم، اثبات خدا، نظم غایی، نظم فاعلی.
