@article {
author = {Sarbakhshi, Mohammad and Saeidi, Ahmad},
title = {بازاندیشی در مبانی نظریه قرب‌گرایی: پاسخی به یک نقد},
journal = {معرفت فلسفی 91 ، بهار 1405},
volume = {23},
number = {3},
pages = {-},
year  = {2026},
publisher = {Imam Khomeini Educational and Research Institute},
issn = {1735-4545},
eissn = {2980-8294},
doi = {10.22034/marefatfalsafi.2025.5002378},
abstract = {Abstract

The ethical theory of the “Theory of Divine Proximity” (Qurb-gira’i), articulated by Ayatollah Mesbah Yazdi, stands as one of the most prominent realist theories in contemporary Islamic philosophy of ethics and has been widely discussed and critiqued. The present article is a response to the paper “A Critique of a Critique” (by Mesbah, Shahriari, and Soroush), which was written in defense of this theory and in reaction to the author’s previous critiques.

This research argues that although the aforementioned paper has contributed to clarifying the theory, the core of the previously raised objections in the logical, epistemological, and ontological dimensions remains unresolved. In the logical dimension, the unity of “act” and “title” in moral evaluation is emphasized. In the epistemological dimension, it is asserted that fundamental ethical propositions are synthetic, not analytic, in nature. In the ontological dimension, the exclusivity of “self-love” (hubb al-dhat) as the sole basis for values is challenged, arguing that “divine love” (hubb al-ilahi) can serve as a primary and authentic motivation, and the “Perfect Human” (al-insan al-kamil) is not merely an intermediary but an objective model and an attainable goal. Finally, this article concludes that adopting these proposed modifications does not weaken the Theory of Divine Proximity; rather, by strengthening its monotheistic and practical aspects, it contributes to its richness and robustness.},
keywords = {Divine Proximity Theory, Self-love (Hubb al-dhat), Divine Love (Hubb al-ilahi), The Perfect Human (al-insan al-kamil), Moral value, moral realism, Ayatollah Mesbah Yazdi, },
title_fa = {بازاندیشی در مبانی نظریه قرب‌گرایی: پاسخی به یک نقد},
abstract_fa ={نظریه اخلاقی «قرب‌گرایی» آیت‌الله مصباح یزدی، از برجسته‌ترین نظریات واقع‌گرا در فلسفه اخلاق اسلامی معاصر است که به طور گسترده مورد بحث و نقد قرار گرفته است. مقاله حاضر، پاسخی است به مقاله «نقدی بر یک نقد» (مصباح، شهریاری و سروش) که در دفاع از این نظریه و در واکنش به نقدهای پیشین نگارنده تدوین شده بود.

این پژوهش استدلال می‌کند که هرچند مقاله مذکور به شفاف‌سازی نظریه کمک کرده، اما هسته اصلی اشکالات پیشین در ابعاد منطقی، معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی همچنان به قوت خود باقی است. در بُعد منطقی، بر وحدت «فعل» و «عنوان» در ارزیابی اخلاقی تأکید می‌گردد. در بُعد معرفت‌شناختی، بیان می‌شود که گزاره‌های بنیادین اخلاقی، ماهیت ترکیبی دارند نه تحلیلی. در بُعد هستی‌شناختی نیز، انحصار «حب ذات» به عنوان مبنای ارزش‌ها به چالش کشیده شده و استدلال می‌شود که «حب الهی» یک انگیزه اصیل است و «انسان کامل» نه فقط یک واسطه، بلکه یک هدف و الگوی عینی محسوب می‌شود. در نهایت، این مقاله نشان می‌دهد که این اصلاحات پیشنهادی، با تقویت ابعاد توحیدی و عملی نظریه قرب‌گرایی، موجب تضعیف آن نشده، بلکه به استحکام و غنای آن کمک می‌کند.},
keywords_fa = {قرب‌گرایی ,حب ذات ,حب الهی ,انسان کامل ,ارزش اخلاقی ,واقع‌گرایی اخلاقی ,آیت‌الله مصباح یزدی ره ,},
url = {https://marefatfalsafi.nashriyat.ir/node/5002378},
eprint = {}
}