TY  - JOUR
ID  - 2018339
TI  - حساب ابجد، کمند معقولات مجرد؛ نقدی بر دو دیدگاه «فلسفی ـ ریاضی» از شهید مطهری و آیت‌الله جوادی آملی
JO  - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
JA  - 4
LA  - fa
SN  - 1735-4545
AU  - Mohammad Hossein, Kamali
AD  - حوزوی - سطح 3 حوزه علمیه مشهد
AU  - Mohammad mahdi, kamali
AD  - استادیار - پژوهشکده علوم اسلامی رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی
Y1  - 2023
PY  - 2023
VL  - 21
IS  - 2
SP  - 123EP  - 141حساب ابجد ,ارواح معانی ,خیال منفصل ,برهان نظم ,شهید مطهری ,آیت‌الله جوادی آملی ,DO  - 10.22034/marefatfalsafi.2024.2018339
AB  - شهید مطهری معتقد است حساب ابجد حسابی اعتباری است نه حقیقی؛ لذا نمی‌توان آن را کاشف حقیقتی از حقایق عالم دانست. از طرفی دیگر آیت‌الله جوادی آملی معتقد است مقوله کمّ مختص عالم ماده و مثال است و کمند آن به معقولات نمی‌رسد. این دو دیدگاهِ ریاضی ـ فلسفی ظاهراً به هم ارتباطی ندارند، اما درواقع انکار یک حقیقت متضایف‌اند؛ چون حساب ابجد اگر یک «حساب» حقیقی باشد، «معدود» آن جز «معقولات» و «معانی مجرده» نخواهد بود، منتهی به واسطه معدودیت حروف و کلمات. به نظر می‌رسد، تعدید مفاهیم و معقولات ثبوتاً استحاله ندارند؛ آنچه مستحیل است، تعدید به واسطه شکل و وزن و امثال آن است که البته مفاهیم از آن مبرا هستند. تعریف و تطبیقات اکابر عرفان و حکمت مانند ابن‌ترکه و میرداماد نیز نشان می‌دهد این تعدید نه‌تنها ممکن، بلکه به لطف حسابِ «ابجد» ثابت است؛ زیرا منتهی به کشفِ عباراتِ «مشترک الکمّ والمعنی» می‌شود. عباراتی که اگرچه به لحاظ ترکیب حروف مختلف‌اند، اما به لحاظ کمّ و کیف (روح معنا) مشترک‌اند؛ و چون اشتراک دوگانه مذکور، به‌عنوان یک نظم، مسانخ علم و اراده باری است نه علم و اراده واضع یا مستعمل عبارات؛ به برهان لمّی ثابت می‌شود، حساب ابجد نیز حقیقی و الهی، با معدوداتی از سنخ معانی است. ابهام این کبریات به وسیله صغریات منقول و محصل مذکور در متن قابل رفع است.
UR  - https://marefatfalsafi.nashriyat.ir/node/2018339
L1  - https://marefatfalsafi.nashriyat.ir/sites/marefatfalsafi.nashriyat.ir/files/article-files/2018339-1709105980.pdf
ER  -