فصل نامه اى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى پاييز 1393

محمد سربخشى[1]

چكيده

برداشتى كه مخالفان فلسفه از حقيقت آن دارند با آنچه فيلسوفان از آن اراده كرده اند يكى نيست. برخى از ايشان حقيقت فلسفه را بازى با مفاهيم و توضيح آنها و حداكثر اقامه برهان مى دانند. حتى برخى در برهانى بودن فلسفه ترديد روا مى دارند. اين در حالى است كه دقت در تعاريف خود فلاسفه و تصريحات ايشان نشان مى دهد فلسفه از ديدگاه آنان حقيقتى بس فراخ دارد و همه عرصه هاى دانش و عمل را دربر مى گيرد. اين برداشت دست كم در ميان فلاسفه اسلامى وجود دارد. بى توجهى به معناى حقيقى فلسفه موجب طرح اشكال هاى فراوانى نسبت به آن شده است. اين اشكال گيرى به ويژه از سوى كسانى كه داعيه تدين دارند و به گمان خود فلسفه را در تعارض با دين مى بينند نمود بيشترى دارد.

     مقاله حاضر مى كوشد نشان دهد فلسفه نه تنها دانشى برهانى است، بلكه عمل نيز جزو حقيقت آن است و فيلسوف حقيقى كسى است كه علاوه بر تسلط بر قلمرو دانش، در عرصه عمل به دستورهاى اخلاقى نيز به كمال رسيده است.

كليدواژه ها: فلسفه، حقيقت، حكم، عمل، ايمان، فلسفه اسلامى، مخالفت با فلسفه.

ميزگرد فلسفه‌‌شناسي (5)

عوامل و زمينه‌هاي مخالفت با فلسفه در جهان اسلام

با حضور آيت الله محمدتقي مصباح يزدي، استاد حسن ممدوحي،
و استاد غلامرضا فيّاضي

چكيده

اين گفت‌‌وگو به مجموعه علل و عوامل مخالفت با فلسفه در جهان اسلام مي‌‌پردازد. هرچند مي‌‌توان انگيزة بسياري از مخالفت‌ها با فلسفه را حسن نيّت برخي افراد دانست، اما نبايد از سوء نيّت برخي مخالفان و دشمنان چشم‌‌پوشي كرد. مجموعة مخالفت‌‌ها با فلسفه به عنوان يك پديدة اجتماعي، نيازمند تبيين است. در مجموع، دليل و انگيزة مخالفت با فلسفه در عالم اسلام، دفاع از اسلام و حفظ كيان آن بوده است. امّا اين دليل برخاسته از مجموعه عللي بوده كه عدم تبيين درست مباحث فلسفي، سطحي‌‌نگري مخاطبان فلسفه، اختلاف بين مكاتب فلسفي، مغايرت برخي مطالب فلسفي با ظواهر آيات و روايات و يا باورها و ارزش‌‌هاي اسلامي، ترجمة ناصحيح و يا عدم تبيين درست مباحث فلسفي و انتقال نادرست مباحث فلسفي به ساير فرهنگ‌‌ها از جمله عواملي هستند كه دست به دست هم داده و مجموعة مخالفت‌‌ها با فلسفه را به وجود آورده‌اند.

كليد واژه‌‌ها:

تبيين علّي، فلاسفة يونان، مكاتب فلسفي، ظواهر آيات و روايات، مخالفت با فلسفه، فلسفه اسلامي.