اعتباريّت ماهيت از عرش عينيت تا فرش سرابيّت
حسن معلمي
چكيده
تفسير اعتباريّت ماهيت در نظر همه كساني كه قايل به اصالت وجود هستند، از جايگاه ويژه‌‌اي برخوردار است؛ زيرا در اين تفاسير، فاصله‌‌اي از عينيت ماهيات با وجودات خاص خود تا سراب كلي بودن ماهيات وجود دارد و مي‌‌توان به سه تفسير رسيد كه در هر تفسير نيز دو تبيين جزئي‌‌تر وجود دارند و حاصل آنها شش تفسير براي اعتباريّت ماهيت قابل طرح و بررسي است:
-
1. ماهيت عين وجود است؛ همچون صفات حق كه عين ذات حقّند، و ماهيت با اين اتحاد با وجود، به عين وجود موجود مي‌‌شود و ثبوت تحليلي پيدا مي‌‌كند.
-
2. ماهيت عين وجود است؛ همچون صفات حق، ولي با اين اتحاد همچون وجود موجود نمي‌‌شود، بلكه فقط موجود حقيقتا بدان متصف مي‌‌شود.
-
3. ماهيت حدّ وجود است و همچون سطح‌‌وحجم، كه نحوه وجودجوهرند، نحوه‌‌ثبوتي‌‌وجود است.
-
4. ماهيت حدّ وجود است و همچون نقطه، كه عدم‌‌است، هيچ نحو ثبوتي ندارد و صرفا جنبه عدمي دارد.
-
5. ماهيت سراب است، ولي سرابي كه ساخته محض ذهن باشد نيست، بلكه از تعامل ذهن و نحوه موجودات حاصل مي‌‌آيد.
-
6. ماهيت سراب محض و ساخته صد درصد ذهن است و هيچ اثر و جاي پايي در خارج ندارد.
كليد واژه‌‌ها
اعتباريّت ماهيت، اطلاق وجود و موجود، حيث تقييدي، عينيت ماهيت، حدّيت ماهيت، سرابيّت ماهيت
