سال هشتم، شماره سوم، بهار 1390، 71ـ102
على شيروانى*
چكيده
اين مقاله بر آن است كه با گزارش توصيفى ـ تحليلى سخنان ابنسينا، ديدگاه وى را درباره تجربه دينى از منظر فلسفى تبيين كند و از اين طريق، پارهاى از پرسشهاى مهم در بحث معرفتشناسى تجربه دينى و واقعنمايى اين تجربهها را براساس آراى ابنسينا پاسخ گويد. متن اصلى مورد استناد در اين پژوهش كتاب الاشارات و التنبيهات ابنسيناست كه وى برخى از آراى خاصّ خود را تنها در آن بيان كرده است.
مهمترين نكاتى كه در اين پژوهش از منظر ابنسينا مطرح شده، عبارتاند از: تبيين منشأ توهّمات خودساخته و بىپايه و نيز مشاهدات اصيل و واقعنما؛ بيان چرايى اصل و نحوه نيازمندى پارهاى از مشاهدات اصيل به تأويل و تعبير؛ تشريح فرايند وقوع اين رويدادها در حالت بيدارى و حالت خواب؛ توضيح نقش بيمارى، ترفندهاى ساختگى، تزكيه و تهذيب نفس و نيز قوّت و ضعف آن در حصول اين تجربهها؛ بيان مراتب و انواع تشكيكى آنها و نشان دادن منشأ زمينهمند بودن برخى (و نه همه) تجربههاى شبهحسّى.
كليدواژهها: تجربه دينى، ابنسينا، الاشارات والتنبيهات، علم غيب، فلسفه دين، فلسفه عرفان.
