قرآن

جسمانيت سراى جاويدان از منظر قرآن و فيلسوفان مسلمان

جعفر انواري / دانشيار گروه تفسير و علوم قرآن مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمينى ره    anvari@qabas.net
دريافت: 15/09/98                  پذيرش: 07/06/99
چكيده
براساس نص صریح قرآن، سرای آخرت از ویژگی‎های جسمانی نیز برخوردار است؛ ولی در میان متفکران و فیلسوفان مسلمان، در این‌باره دیدگاه‎هایی با گونه های گوناگون ارائه شده است؛ دیدگاهی آخرت را صرفاً روحانی می‎داند،  برخی آن را جسمانی محض می‎پندارند. در اين ميان کسانی سرای جاویدان را هم جسمانى و هم روحانى می‎دانند، به باور برخى بدن آن سرا بدن مثالى  است و برخى دیگر از بدن مادى عنصرى سخن رانده‏اند و بعضی ديگر به وجود بدن جسمانى غيرمادى رأى داده‏اند. در راستاى اين بحث، از تفاوت‏هاى بدن دنيوى و اخروى سخن به ميان آمده است. صاحبان اين ديدگاه‏ها چه‏بسا به آيات قرآنى نيز استناد جسته‏اند. در این نوشتار پس از گزارش این دیدگاه‎های متنوع، و نقد و بررسی آنها، دیدگاه صواب تبیین شده است .
كليدواژه‌ها: قرآن، فيلسوفان، معاد جسمانى، معاد روحانى، بدن مثالى، بدن جسمانى مادى، بدن جسمانی غيرمادى.
 


 

سال انتشار: 
1399
شماره مجله: 
69
شماره صفحه: 
89

علامه طباطبائى حكيم متأله يا تفكيكى سترگ؟

فصل نامه اى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى بهار 1395

اميد آهنچى / استاديار دانشگاه صنعتى شريف     ahanchi@sharif.ir

دريافت: 3/12/93               پذيرش: 9/8/94

چكيده

ادعاى اصلى تفكيكيان، جدايى جريان وحى از عقل و كشف است. آنان مدعى هستند كه براى دستيابى به معارف دينى، بايد به تفكيك ميان عقل و كشف از دين همت گمارد. تفكيكيان براى موجه جلوه دادن اين ادعا از روش هاى مختلف بهره مى برند. يكى از روش هاى آنان انتساب اين ادعا به مشاهير و بزرگان دين است؛ به همين دليل محمدرضا حكيمى در بسيارى از آثار خود، اين ادعا را به علامه طباطبائى نسبت مى دهد و او را مدافع فرضيه تفكيك معرفى مى كند تا شايد از اين رهگذر بتواند نظر بخشى از آحاد جامعه را به مدعيات فرضيه تفكيك سوق دهد. براى تحليل بهتر ادعاى آقاى حكيمى در خصوص طرفدارى علامه از مدعيات تفكيكيان، نخست دو محور اصلى ادعاى ايشان استخراج، و سپس جداگانه مورد تحليل واقع شده اند. پس از تحليل اين دو محور به روش حلى و نقضى روشن شد كه اولاً، علامه طباطبائى معتقد به ادعاى تفكيكيان نيست و ثانيا محمدرضا حكيمى دچار خلط ميان مقام ثبوت و اثبات شده و در نهايت گام در تحريف معنوى سخن علامه طباطبائى نهاده است.

 

كليدواژه ها: علامه طباطبائى، محمدرضا حكيمى، تفكيك، فلسفه، عرفان، قرآن، نقل.

 

سال انتشار: 
13
شماره مجله: 
51
شماره صفحه: 
153

اختيار انسان از منظر قرآن و فيلسوفان

فصل نامه اى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى پاييز 1393

 

جعفر انوارى[1]

چكيده

موضوع جبر و اختيار انسان يكى از مهم ترين موضوعات در قلمرو تفسير و فلسفه به شمار مى رود كه در گذر تاريخ، همچنان مورد پژوهش انديشمندان بوده است. برخى از آنان انسان را موجودى مجبور پنداشته اند، ولى جمهور آنان بر ديدگاه اختيار انسان پافشارى دارند. آيات قرآن نيز به دو دسته تقسيم مى پذيرند: دسته اى جبرنمايند و دسته اى ديگر به گونه اى روشن اختيار را ثابت مى كنند. فيلسوفان براى اثبات ديدگاه اختيار، از ادله عدالت و حكمت الهى بهره گرفته اند. در اين ميان ديدگاه اختيار با چالش هايى روبه رو شده كه بارزترين آنها مسائل مربوط به قضا و قدر و علم پيشين الهى به افعال اختيارى انسان است كه برخى در برابر آنها با اظهار عجز از پاسخ و پذيرش ايراد، ديدگاه جبر را برگزيده اند. از سوى ديگر در گفتار مفسران و فيلسوفان پرشمارى نيز اين موضوعات به گونه اى صحيح تبيين يافته و سخن مخالفان در بوته نقد نهاده شده است. بدين ترتيب پايه هاى ديدگاه اختيار انسان استوار مانده و هرگونه غبار ايراد و اشكال از چهره اين ديدگاه برطرف شده است.

 

كليدواژه ها: انسان، جبر، اختيار، قضا، قدر، علم پيشين الهى، قرآن، فيلسوفان.



[1] استاديار مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس سره. anvari@qabas.net

دريافت: 11/9/92 پذيرش: 29/5/93

 

سال انتشار: 
12
شماره مجله: 
45
شماره صفحه: 
143

وحي و تجربه ديني

وحي و تجربه ديني

ابوالفضل ساجدي

چكيده

يكي از مسائل مطرح در حوزه دين‌‌پژوهي نوين، ماهيت وحي و تجربه ديني است. موضوع، بررسي اين مسئله است كه آيا مي‌‌توان وحي قرآني را تجربه ديني پيامبر تلقّي كرد؟ اين نوشتار در پي آشكار ساختن نسبت ميان اين دو مي‌‌باشد. براي رسيدن به اين مقصود، لازم است ابتدا چيستي وحي و تجربه ديني در انديشه مسيحي به بحث گذاشته شود. بدين منظور، ديدگاه‌‌هاي دوگانه درباره وحي و ديدگاه‌‌هاي سه‌‌گانه ماهيت تجربه ديني و ديدگاه صحيح بررسي گرديده‌‌اند، سپس به بيان چيستي وحي قرآني پرداخته شده است. در اين ميان، كاربردهاي متعدد وحي در قرآن و سپس مراد از وحياني بودن آموزه‌‌هاي آن بررسي شده‌‌اند. در فرجام مقاله، ملاحظاتي درباره نوع پيوند وحي قرآني با تجربه ديني ذكر گرديده است.

كليد واژه‌‌ها

فلسفه دين، وحي، تجربه ديني، الهام، تجربه، قرآن، كتاب مقدّس

سال انتشار: 
1
شماره مجله: 
3
شماره صفحه: 
132
محتوای تغذیه