ايمان

تحليل فلسفي مبدئيت توحيد براي فضايل اخلاقي و ارائه تعريف و الگويي جديد از فضايل اخلاقي

معرفت فلسفي ـ شماره 63 ـ بهار 1398

تقي محدر / دكتري فلسفه اخلاق تطبيقي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    tmohader@gmail.com
مجتبي مصباح / دانشيار مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    m-mesbah@qabas.net
دريافت: 04/07/97                  پذيرش: 10/02/98
چکيده
پرسش اصلی در این مقاله آن است که مبدأ اصلی فضایل اخلاقی چیست؟ در پاسخ به این پرسش، در این پژوهش با روش توصیفی‎ ـ ‎تحلیلی و با تکیه بر مبانی فلسفی و ضمن تبیین معنای توحید، مبدئیت آ‌ن‌ برای فضایل اخلاقی اثبات شده و این نتیجه به دست آمده که اساس ارزش‌ها و فضایل به رابطه انسان با خدا بازمی‌گردد؛ بدین‌ترتیب آنچه موجب ارزش اخلاقی برای همه صفات اکتسابی و رفتارهای اختیاری انسان در عرصه‌های گوناگون بینشی، گرایشی و رفتاری می‌شود، توحید است و ما از این امر، به منشأ بودن توحید برای فضایل اخلاقی تعبیر می‌کنیم. توحید کامل مستلزم آن است که در مرحله اعتقاد، انسان هیچ‌کس را شریک خداوند قرار ندهد؛ در سطح گرایش، به هیچ‌کس و هیچ‌چیز جز او گرایش استقلالی نداشته باشد و در عمل نیز، فقط مستقلاً از دستورهای خداوند پیروی کند. در واقع توحید در سطح بینش منشأ ایمان، در سطح گرایش منشأ تقوا و در سطح رفتار منشأ عبودیت است و این سه فضیلت مطلق هستند و شرط فضیلت‌ بودن دیگر فضایل این است که مصداقی از این سه فضیلت باشند.
کلیدواژه‌ها: توحید، فضایل اخلاقی، ایمان، تقوا، بندگی و عبودیت.

سال انتشار: 
16
شماره مجله: 
63
شماره صفحه: 
85

بررسى چيستى فلسفه اسلامى با رويكرد پاسخ به ايراد مخالفان آن

فصل نامه اى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى پاييز 1393

محمد سربخشى[1]

چكيده

برداشتى كه مخالفان فلسفه از حقيقت آن دارند با آنچه فيلسوفان از آن اراده كرده اند يكى نيست. برخى از ايشان حقيقت فلسفه را بازى با مفاهيم و توضيح آنها و حداكثر اقامه برهان مى دانند. حتى برخى در برهانى بودن فلسفه ترديد روا مى دارند. اين در حالى است كه دقت در تعاريف خود فلاسفه و تصريحات ايشان نشان مى دهد فلسفه از ديدگاه آنان حقيقتى بس فراخ دارد و همه عرصه هاى دانش و عمل را دربر مى گيرد. اين برداشت دست كم در ميان فلاسفه اسلامى وجود دارد. بى توجهى به معناى حقيقى فلسفه موجب طرح اشكال هاى فراوانى نسبت به آن شده است. اين اشكال گيرى به ويژه از سوى كسانى كه داعيه تدين دارند و به گمان خود فلسفه را در تعارض با دين مى بينند نمود بيشترى دارد.

     مقاله حاضر مى كوشد نشان دهد فلسفه نه تنها دانشى برهانى است، بلكه عمل نيز جزو حقيقت آن است و فيلسوف حقيقى كسى است كه علاوه بر تسلط بر قلمرو دانش، در عرصه عمل به دستورهاى اخلاقى نيز به كمال رسيده است.

 

كليدواژه ها: فلسفه، حقيقت، حكم، عمل، ايمان، فلسفه اسلامى، مخالفت با فلسفه.



[1] استاديار گروه فلسفه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس سره.  sarbakhshi50@yahoo.com

دريافت: 11/2/93               پذيرش: 29/8/93

 

سال انتشار: 
12
شماره مجله: 
45
شماره صفحه: 
31

دان كيوپيت و دين؛ نقد كتاب «درياي ايمان»/ رحيم قرباني

سال سوم، شماره چهارم، تابستان 1385، 129ـ109

دان كيوپيت و دين نقد كتاب «درياي ايمان»

رحيم قرباني

 چكيده

دان كيوپيت، كه خود كشيشي ژورناليست است، نظراتي افراطي درباره اعتماد كامل بر علم داشته و بر اساس آن، معرفت‌بخشي دين و آموزه‌هاي آن را انكار مي‌كند. وي در اين بررسي‌ها، دچار تناقض‌گويي‌ها، مغالطه‌كاري‌ها و بي‌انصافي‌هاي فراواني شده، به گونه‌اي كه دين را افسانه و اسطوره

معرفي كرده و همه آموزه‌هاي آن را در رديف تعاليم خرافي جادو و طلسمات دانسته و علي‌رغم توجه انحصاري وي به دين مسيح، همه نتايج بررسي ميان علم و مسيحيت را بر همه اديان، حتي اسلام، تعميم داده است. اما تقريباً همه رويكردهاي وي نسبت به دين و رابطه آن با علم، به طور اساسي در معرض انتقاد اساسي قرار دارد. نوشتار حاضر بررسي انتقادي ديدگاه‌هاي وي به شمار مي‌رود.

كليد واژه‌ها

دين، دنياگرايي، خدا، ايمان، سرنوشت دين، مغالطات تعميمي.

سال انتشار: 
3
شماره مجله: 
12
شماره صفحه: 
109

منزلت عقل و وحى در هندسه معرفت بشرى: تحليل و بررسى ديدگاه آيتاللّه جوادى آملى درباره منزلت عقل در هندسه معرفت دينى / محمد فنائى اشكورى

سال ششم، شماره چهارم، تابستان 1388، 37ـ 66

جايگاه عقل و وحى در هندسه معرفت بشرى:

تحليل و بررسى ديدگاه آيت‌اللّه جوادى آملى در كتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دينى»

محمّد فنائى اشكورى

چكيده

تاريخ انديشه بشر گواهى مىدهد كه پرسش كهن از نسبت عقل و ايمان يا علم و دين، همواره به دنبال پاسخهايى تازه بوده است. كوشش براى فهم نسبت اينها، به ويژه براى ديندارانى كه در عصر شكوفايى علم مىزيند و در چنين عصرى مدّعى ساماندهى زندگى فردى و جمعى انسان با بهرهگيرى همزمان از علم و ديناند، ضرورتى اجتنابناپذير است. حكيم متألّه و مفسّر معاصر، آيتاللّه جوادى آملى، از عالمانى است كه با عنايت به اين ضرورت، اهتمامى بليغ به طرح اين مسئله ورزيده و تأمّلاتش را در اين باب عرضه نموده است. از نگاه اين حكيم، عقلْ جزئى از دين است، نه در مقابل آن. بنابراين، فرض ناسازگارى آنها نامعقول است. آنچه ممكن است در آغاز روى دهد تعارض عقل و نقل است كه راهحلهاى آن از ديرباز در علوم و معارف اسلامى مطرح بوده است. نوشتار حاضر كوششى است براى فهم، تحليل، و نقد نظريه استاد جوادى آملى در اينباره.

كليدواژهها: عقل، نقل، وحى، ايمان، دين، معرفت دينى، علم، اسلامىسازى علم، مكتب تفكيك.

سال انتشار: 
6
شماره مجله: 
23
شماره صفحه: 
37

الحاد، شك، يا ايمان؟/ هادي صادقي

الحاد، شك، يا ايمان؟
نقد و بررسي مقاله (پيش‌‌فرض بودن الحاد)اثر ميشل اسكريون
هادي صادقي
چكيده

ميشل اسكريون مقاله خود را با نگاهي كوتاه به مفهوم (ايمان) و ارتباط آن با (عقل) آغاز مي‌‌كند. به نظر او، ايمان حوزه‌‌اي در برابر عقل و مستقل از آن نيست و مي‌‌تواند مستند به شواهد باشد. توجيه ايمان زماني صورت مي‌‌پذيرد كه بتوان درستي اعتماد و ايمان را از راه‌‌هاي معمول اثبات كرد. وي پاسخ نتايج ابطال ادلّه را بررسي مي‌‌كند و مي‌‌گويد: در صورتي كه ادلّه خداشناسان ابطال شد، موضع معقولي كه مي‌‌توان گرفت الحاد است، نه لاادري‌‌گري. آن‌‌گاه در برابر شكّاكان به دسته‌‌بندي دعاوي بر مبناي ميزان شواهد مي‌‌پردازد. اسكريون در انتهاي مقاله، تركيب ادلّه را نقد مي‌‌كند و شرايطي براي تركيب ادلّه بيان مي‌‌دارد و معتقد است: اين‌‌كار در علوم تجربي امكان‌‌پذير است، اما با به‌‌كارگيري آن در الهيّات، چندان موافق نيست. نظريه اسكريون به تفصيل در چهار قسمت مورد بحث و بررسي قرار مي‌‌گيرد:
كليد واژه‌‌ها: ايمان، عقل، الحاد

سال انتشار: 
1
شماره مجله: 
1
شماره صفحه: 
59
محتوای تغذیه