سال نوزدهم، شماره سوم، پياپي 75، بهار 1401، ص 7ـ26
نوع مقاله: پژوهشي * هادي واسعي / استاديار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم Hadivasei4@gmail.com محمد فولادي‌وندا / دانشيار گروه جامعه‌شناسي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) fooladi@iki.ac.ir مستانه زماني / دانشجوي دكتري فلسفه دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم mastanehzamani@gmail.com
سال نوزدهم، شماره دوم، پياپي 74، زمستان 1400، ص 73ـ90
نوع مقاله: پژوهشي * حسن کرمي / دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) Hasan.karami118@gmail.com سيدمحمدمهدي نبويان / دكتري فلسفه تطبيقي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) smm.nabavian@yahoo.com
دريافت: 1400/5/5 پذيرش: 1400/10/12
محمدتقی یوسفی / دانشيار گروه فلسفه دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام yosofi@bou.ac.ir دريافت: 06/09/98 پذيرش: 25/06/99 چکيده
بحث وحدت‌انگاری یا دوانگاری نفس و بدن مورد توجه اندیشمندان بوده و هست. صدرالمتألهين با اینکه برای نفس به دو ساحت قائل است، ولی بر وحدت نفس و بدن تأکید می‌ورزد؛ البته نه به این معنا که دو جوهر مستقل با یکدیگر متحد شوند، بلکه نفس انسانی، موجود دارای مراتبی است که به لحاظ مرتبه نازله‌اش، بدن و به لحاظ مراتب عالیه‌اش نفس است. براین‌اساس نظریه ایشان را می‌توان نظریه وحدت‌انگاری دوساحتی نامید. این در حالی است که مفاد آیات و روایات را نمی‌توان آن‌گونه که موردنظر صدرا است با دیدگاه وی سازگار دانست؛ زیرا آیات دال بر آفرینش انسان از مبدئی مادی و به صورت تدریجی هرچند در نظر ابتدایی با نظریه وی سازگار است، ولی اثبات دلالت آن بر این معنا مشکل است. در مقابل آیات و روایات فراوانی وجود دارد که بر دوگانگی نفس و بدن صراحت دارند. کلیدواژه‌ها: نفس، بدن، روح، وحدت‌انگاری دوساحتی، دوگانگی نفس و بدن.
احمد حمداللهی اسکویی / استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ac.hamdollahi@azaruniv.ac.ir
مسعود امید / دانشيار دانشگاه تبریز masoud_omid1345@yahoo.com
دريافت: 18/9/96 پذيرش: 9/3/97
چکیده
با توجه به آرا و دیدگاههای کانت، استدلال وی بر عدمِ «امکان شناخت نفس از طریق نظری» را می‌توان اینگونه صورتبندی کرد: «1. کثرات شهود حسی از نفس («من» اندیشنده) داده نمی‌شود؛ 2. هر چیزی که کثرات شهود حسی از آن داده نشود، شناخت‌ناپذیر خواهد بود؛ نتیجه: نفس شناخت‌ناپذیر است». این استدلال از نظر صوری معتبر است و اگر نفس را به عنوان من اندیشنده یک امر صرفاً استعلایی و غیرتجربی بدانیم، نتیجه آن، البته صرفاً در محدوده معنای کانتی از شناخت، به طور مطلق صادق و معتبر خواهد بود؛ اما ابهام و ناسازگاری موجود در دیدگاه کانت درباره نفس یا من، نتیجه استدلال او را حتی در محدوده معنای کانتی از شناخت، مخدوش و نامعتبر می‌سازد.
کلیدواژه‌ها: کانت، شناخت، شهود، فاهمه، نفس، امکان شناخت نفس، امکان مابعدالطبیعه.
محمدعلی شریفی / کارشناس ارشد فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره m.sharifi115@mailfa.com
محمد فنایی اشکوری / استاد مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره Fanaei.ir@ymail.com
دريافت: 11/03/96 پذيرش: 25/10/96
