سال ششم، شماره چهارم، تابستان 1388، 139ـ 172
پديدارشناسى هوسرل: ايدهآليسم محض يا ايدهآليسم استعلايى؟
فهيمه دهباشى
حميدرضا آيتاللهى
چكيده
ايدهآليسم هوسرل نظريهاى است كه به عنوان علم انضمامى، در حوزههاى خاص قابل تبيين است. اين ايدهآليسم، وجود عالَم واقعى و عالم طبيعت را انكار نمىكند؛ با اين حال، نگاه پديدارشناسانه وى به عالم واقع و طبيعت، با ديگر نگاههاى معرفتشناختى متفاوت است.
در اين نوشتار، تلاش خواهد شد تا از راه تحليل مفاهيم و اصطلاحات موردنظر هوسرل، در برابر ديدگاهى كه ايدهآليسم هوسرل را ايدهآليسم محض مىداند، موضعگيرى و با بيان دلايلى، نشان داده شود كه در تحليل دقيق، نظريه او را بايد ايدهآليسم استعلايى ناميد مفاهيم كاربردى شامل مفهوم «آگاهى و همدلى»، «تأويل يا احاله»، «حيث التفاتى»، «شهود» و «ماهيت» مىباشند كه هركدام در معناى خاص خود، استعلايى بودن پديدارشناسى هوسرل را توصيف و تبيين مىنمايند.
نگارندگان مقاله حاضر بر آن هستند تا نشان دهند كه در پديدارشناسى استعلايى هوسرل، هر آنچه متعلّق به اين عالم است، ضرورتآ تمام تشخّص معنايى خود را علاوه بر وضعيت وجودشناختى آن به دست مى آورد؛ به همين لحاظ، هوسرل در كتاب ايدهها همه كوشش خود را به كار مىگيرد تا به تمايز دقيقى ميان پديدارشناسى به عنوان روش، و پديدارشناسى به عنوان معرفت دست يابد. پديدارشناسى هوسرل توانايى خود را در توصيف همه جنبههاى فلسفى و علمى به نحو گسترده پوشش داده است.
كليدواژهها: پديدارشناسى، هوسرل، ايدهآليسم محض، ايدهآليسم استعلايى، آگاهى و همدلى، احاله، حيث التفاتى، شهود، صورت (ماهيت).
