سال شانزدهم، شماره دوم، پياپي62، زمستان 1397
محسن فكوري / دانشجوي دكتري گروه فلسفه، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامي، نجف‌آباد، ايران mohsen.f.580@gmail.com
محسن فهيم / استاديار گروه فلسفه، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامي، نجف‌آباد، ايران Fahimmohsen54@gmail.com
مجتبي جعفري / استاديار گروه معارف دانشكده علوم انساني دانشگاه آزاد اسلامي خميني‌شهر Mojtaba_jafarie@yahoo.com
دريافت: 13/02/97 پذيرش: 11/07/97
چکيده
بازخوانی اسرار نهفته در هبوط و بایسته‌های مربوط به صعودش، نه‌تنها فراهم‌کننده بستر تکامل نفس است، بلکه خودش قدمی والا در راستای تکامل نفس قلمداد می‌شود. صدرالمتألهین آیه مربوط به خلافت حضرت آدم علیه السلام را به نفس انسان و بیان ماهیت و انیت و کیفیت پیدایش آن ناظر دانسته، رابطه تنگاتنگی میان هبوط و صعود نفس ترسیم می‌نماید و هبوط را زمینه‌ساز صعود می‌داند. از رهگذر این جستار روشن می‌شود که در اندیشه صدرالمتألهین، مقام هبوط پایین‌ترین مرتبه از مراتب وجودی نفس است که بیانگر غایت نزول از فطرت اصلی اوست. هبوط در اندیشه صدرالمتألهین بیانگر یکی از مراتب وجودی نفس است که ارتباط تنگاتنگی با بدن دارد و زمینه‌ساز تکامل وجودی نفس است؛ ازاین‌رو هبوط نه‌تنها نقصی برای انسان نیست، بلکه زمینه‌ساز تکامل وجودی اوست که بدون هبوط میسور نیست. به باور وی، خطاب هبوط، خطاب تکوینی است؛ زیرا هبوط از بهشت به زمین تحت اختیار حضرت آدم علیه السلام نیست تا بتوان ایشان را بدان مکلف کرد.
کلیدواژه‌ها: هبوط، صعود نفس، تکامل نفس، جسمانیة‌الحدوث و روحانیة‌البقاء، صدرالمتألهین.
