سال شانزدهم، شماره سوم، پياپي63، بهار 1398
نوید خاکبازان / دانشجوي دكتري روانشناسي عمومي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره khakbazan90@yahoo.com
علی مصباح / دانشيار مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره a-mesbah@qabas.net
حميد رفيعي‌هنر / استاديار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی hamidrafii2@gmail.com
دريافت: 24/04/97 پذيرش: 29/11/97
چکيده
شناخت‌درماني با استفاده از مجموعه‌ای از تکنیک‌ها، براي بسياري از مشكلات روانشناختي و گستره وسيعي از اختلالات روانشناختی به كار مي‌رود؛ اما شناخت‌درمانی به مجموعه‌ای از تکنیک‌ها محدود نمی‌شود؛ بلکه نظریه‌ای مبتنی بر مبانی فلسفی سازگار با روش‌های علمی است. پیشگامان و محققان شناخت‌درمانی با صراحت از همه بنیان‌های فکری شناخت‌درمانی سخن به میان نیاورده‌اند؛ اما سیری در مباحث شناخت‌درمانگران گویای تأثیر بنیان‌های فلسفی مختلفی همچون اندیشه‌های نسبی‌گرایانه معرفتی و اخلاقی است. براین‌اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه‌های نسبی‌گرایی معرفتی و اخلاقی در شناخت‌درمانی و نقد این مبانی بر اساس اندیشه اسلامی با تأکید بر دیدگاه‌های علامه مصباح صورت گرفته است. پژوهش حاضر از نوع اسنادی ـ تحلیلی است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که پیشگامان شناخت‌درمانی معتقدند هیچ حقیقت مطلق و ثابتی وجود ندارد. همچنین ارزش‌های اخلاقی و معنوی عام و جهان‌شمول رد می‌شود و تمامی ارزش‌ها نسبی، شخصی و موقتی است. در مقابل براساس اندیشه اسلامی، بسیاری از معرفت‌های ما ثابت، مطلق و تغییرناپذیرند و نسبي‌گرايي اخلاقي نیز آموزه‌اي ناپذیرفتنی است و ارزش‌های اخلاقی مطلق، فرازمانی و فرامکانی وجود دارند.
کلیدواژه‌ها: شناخت‌درمانی، نسبی‌گرایی معرفتی، نسبی‌گرایی اخلاقی، معرفت‌شناسی، ارزش‌شناسی، الیس، بک.
